Dersim Belediyesi, iki yıldır geleneği canlandırmak için çeşitli etkinlikler düzenliyor.
Dersim'de unutulmaya yüz tutmuş geleneklerden biri olan Gağan, Dersim coğrafyasında Alevi-Kırmanclar tarafından kutlanan (Sivas, Dersim, Erzincan, Bingöl, Muş) ve günümüze kadar gelebilmiş eski bir gelenek. Halk arasında Gağan, eski yılı uğurlama ve yeni yılı karşılama olarak bilinirken, kutlamalar, Aralık ayının üçüncü haftasında başlayarak Ocak ayının ilk haftasına kadar sürüyor. Gağan ayında 3 gün oruç tutulurken, bazı yörelerde ise çocuklar sabah erken kalkıp türküler söyleyerek ev ev dolaşıyor.
Gağan geleneği, 80'li yıllara kadar Dersim'de yaygın olurken, köy boşaltılmaları nedeniyle unutulmaya yüz tuttuğu belirtiliyor. Her ne kadar gelenek halk tarafından devam ettirilmese de Dersim Belediyesi tarafından son 2 yıldır gerçekleştirilen etkinliklerle gelenek canlandırılmaya çalışılıyor. Dersim Belediyesi tarafından düzenlenen etkinlikler de yaşlı kadın ve erkek kılığına giren gençler, davul zurna eşliğinde esnafları gezerek topladıkları para ve yiyecekleri yurttaşlara ve genellikle küçük çocuklara dağıtarak geleneğin yaşatılması için çalışıyor.
'Gağan ayında yapılan ibadetler bolluk getirirdi'
Gağan geleneğine ilişkin konuşan Yemoş Atmaca (62), eski geleneklere göre, Pir, Raywer ve Talipler bir araya toplanıp ayın anlamına ve önemine ilişkin bilgilendirme yaptığını söyleyerek, Aralık ayının 3. haftasından başlayıp Ocak ayının ilk haftasına kadar süren bir gelenek olduğunu kaydetti. Atmaca, gelecek yılın daha bolluk ve bereketli geçmesi için inançlara göre ritüellerin yapıldığını ifade etti. Gağan ayında ziyaretlerin ve kutsal mekânlara gidilerek dualar edildiğini, ardından ise akrabaların, komşuların ziyaret edildiğini belirten Atmaca, "Salı, Çarşamba ve Perşembe günleri oruç tutulurken, Perşembe akşamları Cem tutardık. Gağan ayının son Çarşamba günü ise Dani (kaynatılmış buğday) pişirilerek hem yenir hem de ahırdaki hayvanlara serpilerek bereket getireceği söylenirdi" dedi.
'Yeni nesil kendi geleneğine sahip çıkmalı'
Gağan ayının son Perşembe gününde ise, niyazların (lokma) yapılıp dağıtıldığını, aynı günün akşamında ise Dersim'in yöresel yemeği olan Zerevet yemeğinin hazırlanıp dağıtıldığını kaydeden Atmaca, "Cuma günü ise evin içi ve dış çevre temizliğini yapardık, huzursuzlukların yapılan temizlikle giderildiği, huzurlu, mutlu ve bereketli bir yılın yapılan temizlik ile geleceği söylenirdi" şeklinde konuştu. Bu ay içerisinde birbirleri ile dargınlıkları olan kişilerin Pirler tarafından barıştırıldığını ifade eden Atmaca, şimdilerde ise kimsenin kimseye sahip çıkmadığını belirterek, yeni neslin kendi geleneğini unutarak kültürünü ve inancını yaşatmadığı için yakındı.
'Gağan ayının barış getirmesini istiyorum'
Gağan ayıyla birlikte barışın ve huzurunda gelmesi temennisinde bulunan Atmaca, "Yeni yılda herkesin topraklarına geri dönmesini, geleneklerini devam ettirmesini, herkesin eski dönemlerde olduğu gibi bir arada yaşamasını istiyorum" şeklinde konuştu.
67 yaşındaki Sakine Almaz ise, Gağan ayının eski yılın bitimi yeni yılın başlangıcı anlamına geldiğini söyleyerek, bu ay içerisinde kutsal mekânlar, ibadet yerleri, mezarlar ve ailelerin ziyaret edildiğini ifade etti.
Kaynak: DİHA
