Yalçın Çakmak ve İmran Gürtaş'ın derlediği "Kızılbaşlık, Alevilik, Bektaşilik ( Tarih, Kimlik, İnanç, Ritüel)" başlıklı çalışma, kitabın girişinde yer alan "Binbir çiçek bahçesinin o güzel bahçıvanı, Yaşar Kemal'in güzel anısına. Devri daim olsun..." içerikli ithaf yazısıyla İletişim Yayınları'ndan çıktı.
Alevilik, sadece güncel politik değil, teolojik ve tarihsel bağlamda da, üzerine hâlâ çok tartışılan bir olgu. Alevi-Kızılbaş-Bektaşi tanımları ve aralarındaki ayrımlar dahil olmak üzere, terminolojiden başlayan anlaşmazlıklar veya belirsizlikler var. İslam içi mi, kendine mahsus bir inanç mı olduğu bahsinde hararetlenen yorum farkları, Doğulu-Batılı, Türk-Kürt gibi ayrımlarla çeşitleniyor.
Elinizdeki kitap, Suavi Aydın’ın sunuşunda bir etno-dinsel kimlik olarak tanımladığı Aleviliği üç düzlemde ele almaya çalışıyor: Tarih, Kimlik, İnanç ve Ritüel. En geniş bölümü oluşturan “Tarih” bölümü, özellikle Aleviliğin tanımının gelişimi yanında, iç ayrımlarına ışık tutuyor. “Kimlik” bölümündeki yazılar, Alevilerin ve Alevi hareketinin güncel gündem konularına odaklanıyor. “İnanç ve Ritüel” bölümü, çok canlı bir gelenek tablosu sunuyor.
Yalçın Çakmak ve İmran Gürtaş’ın hazırladığı derleme, Türkiye’den ve Türkiye dışından, bilinen uzmanların yanı sıra yeni kuşak araştırmacıların özgün verimlerini bir araya getiriyor. Sosyal bilimin bu konuda hâlâ yetersiz bulunsa da önemli bir gelişme kaydeden üretimini, sadece akademisyenlerin değil, güncel tartışmaların gündemine taşıması umulan bir çalışma.
Alişan Akpınar, Gürdal Aksoy, Murat Alandağlı, Suavi Aydın, İbrahim Bahadır, Mehmet Bayrak, Yalçın Çakmak, Yavuz Çobanoğlu, Ercan Geçgin, Erdal Gezik, İmran Gürtaş, Ayfer Karakaya, Ahmet Karamustafa, Hans-Lukas Kieser, İlker Kiremit, Robert Langer, Fahri Maden, Ahmet Yaşar Ocak, Dilek Kızıldağ Soileau, Martin Sökefeld, Gülay Tulasoğlu, Erdoğan Yalgın, Ali Yaman, Rıza Yıldırım ve Besim Can Zırh’ın katkılarıyla.
Kitapta yer alan bölümler
Sunuş: Bir Etno-Dinsel Kimlik Olarak Alevilik | |
Anadolu’nun İslâmlaşması Bağlamında Aleviliğin Oluşumu | |
Türk ve Türkiye Tarihinde İslâm’ı Çalışmak yahut “Arı Kovanına Çomak Sokmak” | |
Bektaşi Kime Derler?: “Bektaşi” Kavramının Kapsamı ve Sınırları Üzerine Tarihsel Bir Analiz Denemesi | |
Velâyetname-i Hacı Bektaş-ı Veli Bize Neyi Anlatır? | |
Alevi Dede Ailelerinin Özel Arşivlerindeki Belgeler: Genel Bir Değerlendirme | |
Batıni Kürt Aleviliğinde Ebu’l Vefâ-i Kurdi ve Tarihsel Mirası | |
Türk-Sünnî Kimlik İnşâsının II. Mahmud Dönemindeki Kökenleri Üzerine | |
En Uzun Yüzyılında Bektaşilik ve Bektaşiler | |
II. Abdülhamid Dönemi Devlet Zihniyetinin Alevi Algısı | |
Kızılbaşlara Dair İki Rapor: 19. Yüzyılın Son Çeyreğinde Osmanlı İdarecilerinin Gözüyle Kızılbaşlar | |
Ezgi ve Diyalog Olarak Alevilik: Köy Ereni Melûli Baba (1892-1989) | |
Bu “Yol” Nereden Gelir? | |
İnanç Özgürlüğüne İlişkin Uluslararası Birikim ve Türkiye’de Din-Devlet İlişkileri Bağlamında Alevilik Sorunu | |
Fethullah Gülen ve Cemaatinin Alevilik Algısı: Postmodern Dönemlerde Bir Tanrı Janus Öyküsü | |
Dersim Alevilerinde Kimlik İnşası ve Travma | |
Bir Kesişim Kümesi olarak Milli-Muhafazakârlığın Üç Değili: Aleviler, Ermeniler ve Kürtler | |
Nusayriler (Arap Alevileri) Üzerine Bir Değerlendirme: Kimlik ve Öteki Olma | |
Almanya’da Aleviler: Takiyeden Alevi Hareketine | |
Alevi Milliyetçiliği Mümkün mü? | |
Aleviliğe Milliyetçi Yaklaşımlar ve Aleviler Üzerindeki Etkileri | |
“Marjinalleştirilen İslâm”: Kırsal Ritüellerin Kentsel ve Çoğulcu Bağlamlara Aktarımı ve Uluslar Ötesi “Uygulama Toplulukların” Ortaya Çıkışı | |
Alevilikte Ziyaret Geleneğine Bir Örnek: Elif Ana | |
Hızır versus Hızır: Kültür Tarihi, Din Sosyolojisi ve Astroloji Bağlamında Dersim Aleviliğinde Xızır | |
İnanç ve Kültür Kaynaklarıyla Kürt Aleviliği |