. 1938 Dersim katliamı sonrası zorunlu göç, 1960’lardan başlayıp 1980’lere kadar süren Türkiye’nin çeşitli illerine ve özellikle Avrupa’ya işçi göçü ve 1990’lı yıllarda köy boşaltmaları sonucu gerçekleşen göçler. 1965 yılında yapılan sayımda Dersim nüfusu 154 bin 175 iken, bu sayı 1985’te 152 bin, 1990’da 133 bine; 2000 yılında gerçekleşen sayımda ise 93 bin 584’e geriliyor. Şu an Dünya genelinde kaç Dersimli yaşıyor bilinmez fakat resmi verilerden elde ettiğim sonuçlara dayanarak Dersim ve Türkiye geneli istatistikleri sizlerle paylaşmak istiyorum.
Türkiye de nüfus artış hızı ortalama % 1,3 iken 2011 yılında yapılan nüfus sayımında Dersim il-ilçe ve köylerinin toplam nüfusunun 2010 yılına göre % 10,9 artarak 85 bin 062’ye ulaştığı görülmektedir. Türkiye’de 2011 yılında nüfusu en çok artan il Dersim olmasına rağmen bu artış hızının Dersimli olanlardan değil de kentimize üniversitenin kurulmasından sonra yaşanan öğrenci akışından, Dersimli olmayan memurların artışından ve çeşitli amaçlarla Dersim’e yerleşen gruplardan kaynaklandığını belirtmek isterim. Verilere göre 2011 yılında Dersim’de yaşayan Dersim kökenlilerin nüfusunda 2010 yılına göre % 0,72 oranında bir düşüş olduğu görülmektedir. Yani 2010 yılında Dersim genelinde yaşayan ve kütüğü Dersim olanların sayısı 62 bin 253 iken bu sayı 2011 yılında 61 bin 806’ya düşmüştür. Dersimlilerin nüfusu sadece Dersim’de değil Türkiye genelinde azalmaya devam ediyor. 2010 yılında Türkiye genelinde Dersim kütüğüne kayıtlı olanların sayısı 246 bin 707 iken bu sayı Türkiye ortalamasının çok gerisinde sadece % 0,85 artarak 2011 yılında 248 bin 793 olmuştur. Bu oranlardaki düşüşün önceki yıllarda da gerçekleştiği görülüyor. Dersim nüfusunun azalmasının en temel sebepleri olarak doğum oranlarının Türkiye ortalamasının çok gerisinde ölüm oranının ise oldukça yüksek olmasından kaynaklandığı görülüyor. Dersim’de genç nüfus oranı yıllara göre düşmeye devam ediyor. 2011 verilerine göre Türkiye’de nüfusun %80 ini 50 yaş altındakiler oluştururken bu oran Dersim’de %74 civarında. Aslında kentimizde son yıllarda saydığımız göçü göz önünde bulunduracak olursak 50 yaş altındaki oranın % 60’larda olduğu ortaya çıkacaktır. Resmi verilere göre Dersim nüfusunun 3 katı Türkiye genelinde yaşıyor. 2011 yılı sonu itibari ile Türkiye genelinde yaşayan Dersim kütüğüne kayıtlıların sayısı 248 bin 793. Bu sayının daha fazla olduğu biliniyor. Örneğin Elazığ’da yaşayan Dersim’lilerin sayısının 40 bini aşkın olduğu söylenirken resmi verilere göre bu sayı 21 bin 390. Çünkü birçok Dersim’li tarih boyunca çeşitli sebeplerden kütüğünü başka illere yazmış durumdadır.
Dersimlilerin Türkiye genelindeki nüfuslarına bakacak olursak;
İstanbul’da 83 bin 832, Tunceli’de 61 bin 806, Elazığ’da 21 390, İzmir’de 19 bin 657 ve Ankara’da 10 bin 110 Dersimli yaşıyor.
İstatistiklerde nüfus oranına göre evlilik oranın düşük, boşanma oranının iller sıralamasında ilk 10 da yer aldığı ortaya çıkıyor.
Nüfus istatistikleri ile ilgili yaptığım araştırma sonucunda seçim sonuçlarını etkileyecek şüpheli sayısal veriler de elde ettim. Bu durum her seçim döneminde Dersim’e dışarıdan insanların taşındığı iddiasını güçlendiriyor. Dersim’de 20-24 yaş arası genç nüfusun yıllara göre dağılımını inceleyecek olursak bu sayının özellikle seçim yıllarında arttığı görülüyor. Ortaya çıkan diğer bir ayrıntı da seçim dönemlerinde denk gelen sayımlarda 20-24 yaş arası nüfusun sadece %20 sini kadınların oluşturduğu gerçeği.
2006 yılında 6 bin 200 olan 20-24 yaş arası genç nüfus 2007 yılı Milletvekilliği seçiminde 15 bin 906’ya çıkıyor. 2008 yılında fazla bir farklılık göstermezken 2009 yılı Belediye başkanlığı seçimleri döneminde bu sayı 16.bin olarak kayıtlara geçiyor. Yılsonunda 13 bin civarına geriliyor. 2010 yılında bu sayı % 50 oranında düşüşe geçerek 8 bin 556’ya geriliyor. 2011 yılı Milletvekilliği genel seçimlerinde 20-24 yaş arası nüfusun yine bir önceki yıla oranla % 50 artışla 15 bin 906’ya tırmandığı görülüyor. Her seçim döneminde erkek nüfusunda abartılı şekilde artış gözlemlenirken bu artış kadınlarda neredeyse hiç gerçekleşmiyor. Yaş ve cinsiyet ortalamalarının 20-24 yaş dışında dengeli bir dağılım gösterdiği görülüyor.
Türkiye ortalamasının altında gerçekleşen doğum ve yükseğinde seyreden ölüm oranlarından kaynaklı Dersimlilerin nüfusunun 2040’lı yıllarında kritik düzeye ineceğini ve nüfus sorunu yaşanacağını şimdiden belirtmek gerekiyor.
Haydar ÇETİNKAYA
