Bu Dersim nüfusuna dair kaleme aldığım üçüncü yazım. Daha önceki yazılarımda Dersim nüfusunu enine ve boyuna ele almıştım. Bu yazımda ise Dersim nüfusunda özellikle kadın-erkek nüfus oranlarında ki uçurumu gözler önüne sereceğim. Öncelikli olarak Türkiye geneli nüfusa kısaca bir göz atalım
2012 yılı nüfus istatistikleri TUİK (Türkiye İstatistik Kurumu) tarafından açıklandı. 31 Aralık 2012 tarihi itibari ile Türkiye’nin nüfusu 75 627 384. Kadın erkek nüfusunun dengeli bir dağılım gösterdiği Türkiye geneli nüfusun %50.2 sini erkekler ve %49.8 ini kadınlar oluşturmaktadır. Nüfusu en kalabalık olan il 13 854 740 kişi ile İstanbul olurken Dersim 86 276 kişi ile sondan 2. Sırada yer alıyor. Nüfus oranına göre km2 ye düşen kişi sayısının en az olduğu il ise yine 12 kişi ile Dersim.
DERSİM NÜFUS İSTATİSTİKLERİ
Dersim nüfusunun 1965 yılında yapılan nüfus sayımında 154 175 olduğunu hatırlatmada fayda görüyorum. Bu tarihten sonra çeşitli nedenlerden dolayı yaşanan büyük göçlerle Dersim nüfusu her yıl azalma göstermiştir. 2012 yılsonu itibari ile adrese dayalı kayıt sistemi sonuçlarına göre Dersim genelinin nüfusu 86.276 olarak görülmektedir. Türkiye ortalamasında kadın-erkek nüfusu yarı yarıya bir dağılım gösterirken Dersim’de ise bir dengesizlik göze çarpmakta ve nüfusun %58 ini (49 998 erkek) erkekler, %42 sini ise (36 278 kadın) kadınlar oluşturmaktadır. Erkeklerin kadınlardan 13 720 kişi fazla olduğu görülmektedir ki bu oldukça düşündürücü ve büyük bir orandır. Bu oran il merkezleri ve ilçe merkezlerimizde daha abartılı bir şekliyle ortaya çıkmaktadır. Örneğin Dersim şehir merkezinin nüfusu 31 469 olarak görülürken bu rakamın 18546 sı erkek 12 923 ü ise kadınlardan oluşuyor. En büyük uçurum ise Hozat ilçemizde göze çarpıyor. Buna göre 6693 olarak görülen Hozat ilçe nüfusunun 5111 ini erkekler oluştururken kadınların sayısı ise sadece 1582. Yani bu ilçemizde erkek nüfusu kadın nüfusunun neredeyse 3 katı. Diğer ilçe merkezlerinde de erkek nüfusu kadın nüfusunun iki katı ve yukarısı olarak görülüyor.
Kadın-erkek arasındaki sayısal uçurumlar ile genç erkek yaş nüfusundaki fazlalık Dersim’de başka bir gerçeği gözler önüne seriyor. 20-29 yaş arası nüfusa baktığımızda bu yaş aralığında Dersim’de 25 138 kişi bulunuyor ve bu yaş aralığı nüfusun 18 916 kişisi erkek iken sadece 6 222 si kadınlardan oluşuyor. Yani bu yaş grubunda erkeklerin kadınların 3 katı. 20 yaş altı ve 30 yaş üstü değerlerde kadın ve erkek sayısında bir denge görülürken yetişkin yaşta erkek sayısının abartılı bir şekilde fazlalığı gözden kaçmıyor.
Adrese dayalı nüfus kayıtlarına göre Tüm Türkiye genelinde Dersim kütüğüne kayıtlı olanların sayısı 250 211’dir. Türkiye genelinde en çok Dersimlinin yaşadığı il sıralamasında İstanbul 84 455 kişi ile yine ilk sırada yer alıyor. Dersim genelinde nüfusun sadece 61 121’i kütüğümüze kayıtlı. Dersimde ikamet eden 25 155 kişi ise başka illerin kütüğüne kayıtlı görülüyor.
DİĞER İSTATİSTİKLERİMİZ
2012 yılında 889 doğum meydana gelirken bunların 481 i erkek 408 i ise kız çocuğu olarak dünyaya geldikleri görülüyor. Türkiye’de evlenme yaş ortalaması erkeklerde 26.6 iken kadınlarda 23.3’tür. Dersim’de ise erkeklerde evlenme yaş ortalaması 28.2 kadınların evlenme yaş ortalaması ise 25.9 ile Türkiye ortalamasının en yükseğinde.
Dersimde 2011 yılında 574 evlilik gerçekleşirken boşanma sayısı ise 97.
Dersim’de genç yaşta ölümlerde göze çarpan diğer bir nokta. 2012 yılında resmi kayıtlara 553 ölüm geçerken bu ölümlerin büyük kısmı genç yaşta hastalıklar sonucu meydana geliyor. Ölüm nedenleri arasında kanser, kalp ve şeker hastalıklarına bağlı ölümler ilk sıralarda yer alıyor. Kanserli ölümler arasına erkekler akciğer kanserinden kadınlar ise en çok meme kanserinden dolayı yaşamını yitiriyor.
Dersim’de ilköğretim başarı ortalaması yüksek düzeyde iken bu oran liselerde Dersim’i sonlara düşürecek kadar geri seviyelere iniyor.
Haydar ÇETİNKAYA
