Dünya Hipertansiyon Günü, yüksek kan basıncından kaynaklanan önlenebilir hastalıklar olan inme (felç), kalp ve böbrek hastalıklarına dikkat çekmek ve halkı korunma, tanı ve tedavi konusunda bilgilendirmek amacıyla organize edilmektedir. Her yıl 17 Mayıs, Dünya Hipertansiyon Günü olarak kutlanmaktadır.
Tansiyon Nedir? Tansiyonu kısaca kan basıncı olarak tanımlayabiliriz. Damarlarınızdaki kan, dolaşım sırasında bir basınç oluşturur. Bu basınç alınan gıda, yapı¬lan iş ve harcanan güçle bağlantılı olarak gün içinde küçük değişiklikler gösterebilir. Kan basıncı (veya tansiyon) iki ölçümle ifade edilir:
• Sistolik basınç (büyük tansiyon)
• Diyastolik basınç (küçük tansiyon)
Yüksek Tansiyon (Hipertansiyon) Nedir? Gün içinde kan basıncının belirli bir süre yüksek olması, yüksek tansiyon (hipertansiyon) olarak tanımlanır. Tansiyon milimetre civa (mmHg) olarak ifade edilir. Sistolik kan basıncının (büyük tansiyon) 120 mmHg ve diyastolik kan basıncının (küçük tansiyon) 80 mmHg olması en uygun tansiyon değeridir. Kan basıncının 120-129/80-84 mmHg olması normal, 130-139/85-89 mmHg olması yüksek normal tansiyon olarak adlandırılır. Kan basıncının 140/90 mmHg’nın üzerinde olması hipertansiyondur.
Hipertansiyon sık mıdır? Ülkemizde hipertansiyon oldukça yaygın bir problemdir. Bakanlığımızın 2011 yılında 15 yaşından büyük kişilerle yapmış olduğu Kronik Hastalıklar ve Risk Faktörleri Saha Çalışması verilerine göre ülkemizde her 5 kişiden biri (% 23) hipertansiyon hastasıdır. Çalışmada tansiyon ölçümü ile ilk kez hipertansiyon teşhisi konan, daha önce hipertansif olduğu bilinmeyenlerin oranı % 8,8 dir.
Tansiyon Nasıl Ölçülür? Kan basıncı tansiyon aleti ile ölçülür. Tansiyonun doğru ölçülmesi için şu noktalara dikkat edilmesi gerekir:
• Ölçümden kısa süre önce sigara veya kahve içilmemiş olmalı.
• Kişi dinlenmiş olmalı.
• Ölçüm sırasında manşon kalp seviyesinde tutulmalı.
• Ölçüm cihazının manşonu uygun boyutta olmalı.
Yüksek Tansiyon Nelere Yol Açar?
Yüksek tansiyon sinsi bir hastalıktır. Bu özelliğinden ötürü her yaşta görülebilir. Belirti vermeden ortaya çıkar. Yüksek tansiyon kontrol altına alınmazsa, aşağıdaki sorunlar ortaya çıkabilir:
• Kalp hastalığı,
• Felç,
• Boyun ve bacak damarlarında tıkanma,
• Kalp yetmezliği,
• Böbrek hastalığı,
• Görme kaybı.
Risk Faktörleri Neler? Esansiyel Tipte yüksek tansiyonun nedeni bilinmese de gelişmesini kolaylaştıran bazı faktörler sıralanabilir:
• Kalıtım: Ailesel yatkınlık
• Cinsiyet: Erkeklerde daha sık görülmekle birlikte kadınlarda menapoz sonrası görülme sıklığı artar.
• Yaş: Genellikle 35 yaş üzerinde ortaya çıkar
• Obezite
• Alkol, sigara kullanımı
• Diyabet
• Yanlış beslenme ve tuzlu diyetler
• Hareketsiz yaşam şekli
• Doğum kontrol ilaçları kullanımı
• Stres
Ailenizde yüksek tansiyon varsa, yaşınız 40’ın üzerindeyse, şişmansanız, sigara içiyorsanız, gebe iseniz, şeker hastası iseniz ve ailenizde şeker hastası varsa, tansiyonunuzu sık aralıklarla ölçtürünüz.
Hipertansiyon Tedavisi Hangi Basamaklardan Oluşur? Hipertansiyonu olan bireylerde ilaç tedavisinin uygulanması kan basıncı kontrolü için tek başına yeterli olmamakta, başarılı bir sonuç için mutlaka sağlıklı yaşam davranışlarının geliştirilmesi gerekmektedir.
Hipertansif Bireylerin Dikkat Etmesi Gereken Konular Nelerdir? Tansiyon yüksekliği olan bütün hastalara yaşam tarzı ile ilgili değişiklikler önerilmektedir.
• Kişi sağlıklı olduğu kiloyu bilmeli ve o kiloda kalmalıdır. Vücut kitle indeksiniz (vücut ağırlığı/boy2) 25 kg/m2’nin üzerinde ise kilo vermeniz gerekir (Vücut kitle indeksi, kilogram cinsinden vücut ağırlığının, metre cinsinden boyun karesine bölünmesi ile hesaplanır).
• Tuz tüketimi kısıtlanmalıdır.
• Alkol tüketiminden kaçınılmalıdır.
• Meyve ve sebze tüketimi artırılmalı, doymuş ve total yağ tüketimi azaltılmalıdır.
• Kan basıncı düzenli izlenmelidir.
• İlaçlar düzenli alınmalıdır.
• Sigara kullanımına son verilmelidir.
• Düzenli fiziksel aktivite ve egzersiz yapılmalıdır.
Tunceli Halk Sağlığı Müdürlüğü
