Eğer 14. Ocak Pazartesi’ne denk geliyorsa, sorun yok ve o zaman oruç 15 Ocak Salı günü başlamış oluyor. Rocê Xızıri hep Salı, Çarşamba ve Perşembe günleri tutulur.Örneğin bu yıl ilk hafta Rocê Xızıri 15.01.2019’da başlar ve 16.01. Çarşamba, 17.01. Perşembe günleri oruç tutulur.2. hafta 22.01. Salı, 23.01. Çarşamba, 24. Perşembe,3. hafta; 29.01. Salı, 30.01. Çarşamba, 31.01. Perşembe tutulur. Son hafta Şubat‘ın ilk haftasına sarkıyor.4. Hafta, yani son hafta 05.02. Salı, 06.02. Çarşamba, 07.02. Perşembe oruç tutulur.İlk hafta Oruç tutup, niyazlarını (lokmaları) pişirip dağıtan aileler bir sonraki hafta artık Hızır Orucu ve niyaz (miyaz) pişirmezler.Bu sefer de ikinci haftadaki aileler kendi haftasında 3 gün oruç tutarlar ve son gün miyazlarını pişirip dağıtırlar.Sonra 3. haftadaki aileler kendi oruçlarını tutar, niyazlarını pişirir, kurbanları varsa kurbanını keser. 4. haftadakiler tıpkı diğerleri gibi herkes kendi haftasında 3 günlük orucunu tutar ve niyazlarını pişirip dağıtırlar. Xızır Orucu eskiden aşiretler düzenine ve bölgeye göre ayarlanmış. Bazı aşiretler ilk hafta, bazı aşiretler 2. hafta, bazıları aşiretler 3. hafta ve bazı aşiretler 4. hafta bu inançlarını yerine getirirler. Kimi yörelerde de 3 haftaya bölünmüştür.Örneğin, bazı köylerde her aşiretten aileler vardır ve orda ya herkes kendi haftasında veya hepsi kendini orda çoğunluk olanlara göre ayarlayıp o haftada inanç gereğini yaparlar. Alevilikte mecburiyet yok, gönül rızasıyla ibadet edilir. Kimse kimseye karışmaz, “niye oruç tuttun veya niye tutmadın?“ diye sorulmaz.Yine kendi yurdundan Türk şehirlerine göç eden Zazalar artık o ilin mahallesindeki Bonê Cemi’de (cemevi, cemxane) cem yapılıyorsa ve Bonê Cemi ne karar almışsa, ona uyarlar. İbadetlerini o şekilde yerine getirirler. Bonê Cemi ile bağı olmayanlar ise eski geleneğine uyar.Bir başka önemli nokta ise bir yerde (köy veya mahallede ) cem tutulursa; niyazlar Perşembe akşamı pişirilir, kurban varsa yine Perşembe akşamı kesilir, ceme iştirak edenler o akşam herkes niyazını alır ceme gider. Niyazlara pir, rayber veya Mursıd (Mürşit) (baba) dua okur ve daha sonra niyazlar cem hizmetini yapan insanlara teslim edilir.Kurbanı olanlar, kurbanını evde dua eşliğinde kestirir, evde pişirir ve sonra ceme götürür.Evde pişirilen kurbandan bir parça Şiniye (Sini)ye koyulur, üstü temiz bir bezle örtülür, pir, rayber veya mursıd dua okur, o parça ve diğer kurban bütünüyle cemde hizmet yürütenlere verilir.Cem bittikten sonra cemde hizmet yürütenler herkese yemeği dağıtır ve orda yenir. Hasta veya yaşlıların payı eve gönderilir. Kurbanı olanlar ise pişirdiklerinde evde kalanların payını evde bırakılar. Eğer o köyde cem yok ise, niyazlar sabah çok erken pişirilir ve güneş çıktığında niyazla kurbanı (eski evlerin üstünde çatı yoktu) evlerin üstüne (dama) çıkarak, kurbanını keser. Kurbanı olmayanlar da niyazıyla dama çıkarlardı. Roce Xızıri‘de 3 niyaz pişirilir. Biri “Xızır“ için, biri “Wayirê Çêyi“ (evin iyesi, evi koruyan güç), diğeri mezarlık için. Cem olmadığı zaman Perşembe günü Wayirê Çêyi niyazını pişirirler, dağıtırlar ve mezarlar için pişirilen niyazda Perşembe günü mezarlığa gidip orda doğrayıp dağıtırlar. Cuma sabahı da Xızır için pişirilen niyaz sabah güneş çıktığında dam üstünde dualarla doğranır ve dağıtılır.Rocê Xızıri‘de yazacağım günlerden birinde Salı veya Çarşamba ya da Perşembe günü bekâr olan gençler akşamdan yemekten sonra su içmez, bekâr erkekler uyuduklarında hangi kız eline su verirse veya karşılaşırsa, onunla evleneceğine inanırdı. Bu durum bekâr kızlar için de aynıydı. Kızlar su içmezdi ve uyuduklarında o gece hangi genç (xort) ona su verirse veya ona hediye ya da hangi gençle karşılaşırsa, onunla evleneceğini düşünürdü. Yine “Rocê Xızıri“de genç kızlar veya erkekler evlerinde Perşembe akşamı pişirilen niyazdan bir parça veya Cuma sabah erken pişirilen niyazdan pir parça alarak Şiving’e (ev saçağı) koyarak, karga gelip Şivıng’e koyulan niyazın o parçasını hangi evin üstüne koyarsa, o evden veya hangi tarafa götürürse o taraftan evleneceğine inanılırdı.Rocê Xızıri’nin bu geleneğini “Khalê Gağani/Alık u Fatıke“ şenliğiyle karıştıranlar olduğunu yapılan film ve yazılardan gördüm. Ben cemdeki diğer hizmetleri ve bazı asıl görevleri yazmadım.Haydar Şahin